Kripto varlıklara yönelik düzenlemeleri kapsayan "Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun", Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
26 Haziran'da TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilen yasa ile Türkiye'de kripto varlıklara dair ilk yasal çerçeve oluşturuldu.
Yasaya göre, 'cüzdan' kripto varlıkların transferi ve saklanmasını sağlayan yazılım veya donanımlar olarak tanımlandı. 'Kripto varlık' ise elektronik olarak oluşturulup saklanabilen dijital varlıkları ifade ediyor.
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının kurulması ve faaliyete başlaması için Kurul'dan izin alınması zorunlu hale geldi. Bu kuruluşlar, TÜBİTAK'ın belirlediği bilgi sistemleri ve teknolojik altyapı kriterlerine uygun olmalıdır. Ayrıca, ortaklarının belirli şartları taşıması gerekecek.
Platformlar üzerinden kripto varlıkların alım satımı, transferi ve saklanması Kurul tarafından düzenlenecek. Kurul, kripto varlıklarla ilgili düzenleyici işlemler yapacak ve bankalara yükümlülük getirecek düzenlemeler için BDDK'nın görüşünü alacak.
Kanunla kripto varlık hizmet sağlayıcılarının faaliyetleri, kripto varlıkların transferi ve saklanmasına ilişkin esaslar belirlendi. Kripto varlık hizmet sağlayıcıları ve müşteriler arasında sözleşmeler yazılı veya uzaktan iletişim araçları ile yapılabilecek.
Platformlarda fiyatlar serbestçe oluşacak. Kurul, platformlarda gerçekleştirilen işlemlerin güvenli ve şeffaf olmasını sağlayacak ve piyasa bozucu işlemleri engellemek için gerekli önlemleri alacak. Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, müşterilerin kimliklerini doğrulamakla ve işlem kayıtlarını güvenli şekilde tutmakla yükümlü olacak.
Müşterilerin kripto varlıkları, kendi cüzdanlarında saklanabilecek veya yetkilendirilmiş kuruluşlarca saklanacak. Müşteri varlıkları hizmet sağlayıcıların varlıklarından ayrı tutulacak ve haczedilemeyecek.
Kripto varlıklara yönelik yatırım danışmanlığı ve portföy yöneticiliği Kurul tarafından düzenlenecek. Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, faaliyetlerine dair yetki belgesi alacak ve reklamlarında Kurulun belirlediği esaslara uyacak.
Kanunla yapılan diğer değişiklikler, izinsiz sermaye piyasası faaliyetlerinin internet üzerinden yürütülmesi durumunda erişim engeli getirilmesini ve ilgili internet sitelerinin içeriğinin çıkarılmasını da içeriyor.
Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıların Faaliyetlerinde Uygulanacak Tedbir ve Yaptırımlar
1. Genel Kurallar ve Izinler:
Kripto varlık hizmet sağlayıcıların hukuka aykırı faaliyet ve işlemlerinde Kanunun 96. maddesi uygulanacaktır.
Izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyetleri Kanunun 99. maddesi ve 100. maddenin birinci fıkrası kapsamına girmektedir.
Yurt dışında yerleşik platformların Türkiye'de faaliyet göstermesi, Türkçe internet sitesi oluşturması, veya Türkiye'deki kişilere yönelik tanıtım ve pazarlama yapması izinsiz faaliyet olarak kabul edilir. Bu durumlar Kurul tarafından belirlenen ilave ölçütlerle değerlendirilecektir.
2. Mali Yapının Güçlendirilmesi ve Faaliyetlerin Durdurulması:
Kurul, mali yapısı zayıflayan kripto varlık hizmet sağlayıcılarına 3 ayı geçmemek üzere süre vererek mali yapılarının güçlendirilmesini isteyebilir.
Kurul, hizmet sağlayıcıların faaliyetlerini geçici olarak durdurma, faaliyet yetkilerini kaldırma veya yöneticilerin imza yetkilerini sınırlama yetkisine sahiptir.
3. Internet ve Ticari Iletişim Kontrolleri:
Kurulun belirlediği esaslara aykırı internet ilan, reklam ve duyurularına dair içeriklerin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararı Erişim Sağlayıcıları Birliğine gönderilecektir.
Internet dışı ilan, reklam ve duyuruların durdurulması, ilgili mevzuat uyarınca yetkili idareler tarafından yerine getirilecektir.
4. Denetim ve Yaptırımlar:
Kripto varlık hizmet sağlayıcıların mevzuata uygunluğunun denetiminde Kanunun 88, 89 ve 90. maddeleri uygulanacaktır.
Hizmet sağlayıcılar, denetim faaliyeti icra etmek veya teknik destek vermek üzere Kurul talebiyle görevlendirilebilir.
Mali denetim ve bilgi sistemleri denetimi bağımsız denetim kuruluşlarınca yapılacak ve TÜBİTAK veya diğer kurumların görüşü alınarak belirlenecektir.
5. Hukuka Aykırı Faaliyetler ve Sorumluluklar:
Kripto varlık hizmet sağlayıcıları hukuka aykırı faaliyetleri nedeniyle müşterilere verdiği zararlardan sorumlu olacak.
Bu zararların tazmin edilememesi durumunda hizmet sağlayıcı mensupları kusurları oranında sorumlu tutulacak.
6. Izinsiz Faaliyetler ve Cezalar:
Izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyeti yürütenler 3 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 5 bin günden 10 bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak.
Zimmet suçları için 8 yıldan 14 yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adli para cezası uygulanacaktır. Hileli zimmet durumlarında ceza 14 yıldan 20 yıla kadar çıkabilir.
7. Adli ve Idari Talepler:
Müşterilere ait nakit ve kripto varlıklara ilişkin tedbir, haciz ve benzeri her türlü idari ve adli talepler kripto varlık hizmet sağlayıcıları tarafından yerine getirilecek.
Bu varlıkların bilişim sistemleri vasıtasıyla sorgulanması ve elektronik ortamda haczi gerçekleştirilecek.
8. Yeni Düzenlemeler ve Ek Maddeler:
Kripto varlık hizmet sağlayıcıları zimmete geçirme suçu işlediklerinde yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile diğer mensupları ağır cezalarla karşı karşıya kalacaklar.
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının faaliyet izni kaldırıldığında, bu hizmet sağlayıcıların yönetiminde bulunan kişiler doğrudan sorumlu olacak.
Bu kanun değişiklikleri, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının faaliyetlerinin denetlenmesini ve düzenlenmesini, müşterilerin korunmasını ve hukuka aykırı faaliyetlerin engellenmesini amaçlamaktadır.
Kripto Varlıkların Zimmet Suçuna Özel Soruşturma Usulü
6362 sayılı Kanun'a eklenen maddeye göre, kripto varlıkların zimmet suçuna dair soruşturma ve kovuşturma süreçleri belirlenmiştir.
1. Soruşturma ve Kovuşturma Süreci:
Kanunun 110/A maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen suçlar, Kurulun yazılı bildirimi veya gecikme durumlarında resen Cumhuriyet savcıları tarafından soruşturulacak. Bu süreçte Kurul bilgilendirilecektir.
Kamu davası açıldığında iddianamenin kabulü ile birlikte bir örneği Kurula tebliğ edilecek ve Kurul katılan sıfatını kazanacaktır.
2. Soruşturma Sonuçları ve İtiraz Hakkı:
Soruşturma sonucunda kovuşturmaya yer olmadığına karar verilirse, bu karar Kurula ve ilgililere tebliğ edilecektir. Kurul ve ilgililer bu karara itiraz edebilirler.
Kamu davası açıldığında, iddianame Kurula tebliğ edilecektir.
3. Yargılama ve Mahkemeler:
Zimmet suçuna ait davalar, ilgili ilin adıyla anılan (1) numaralı ağır ceza mahkemelerinde görülecektir.
Gerekli görülen yerlerde Hâkimler ve Savcılar Kurulu, diğer ağır ceza mahkemelerini de görevlendirebilir.
4. Koşullu Salıverilme ve Diğer Tedbirler:
110/A maddesindeki suçlardan mahkûm olanlar, Hazineye olan borçları ve tazminatları ödemediği sürece koşullu salıverilme hükümlerinden yararlanamazlar.
El koyma ve kayyım tayini gibi tedbirler de uygulanabilecektir.
1. Faaliyet Sonlandırma:
Yurt dışında yerleşik kripto varlık hizmet sağlayıcıları, Türkiye’deki faaliyetlerini bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde sonlandıracaktır.
Kripto varlıkların nakde çevrilebilmesi veya transferini sağlayan ATM ve benzeri elektronik işlem cihazları da faaliyetlerini üç ay içinde sonlandıracaktır. Faaliyete devam edenler kapatılacaktır.
2. Gelir Kaydedilmesi:
130'uncu maddeye göre, platformların gelirleri üzerinden Kurul ve TÜBİTAK bütçesine gelir kaydedilmesi 2024 yılı gelirleri üzerinden 2025 yılında başlanacaktır.
1. Başvuru ve Faaliyet İzni:
Mevcut kripto varlık hizmet sağlayıcıları, yürürlük tarihinden itibaren bir ay içinde Kurula başvuruda bulunacak veya üç ay içinde tasfiye kararı alacaklardır.
Yeni faaliyete başlayacaklar, faaliyet izni almak üzere Kurula başvuruda bulunacaklardır.
2. Kurulun Yetkilendirilmesi:
Kurul, mevcut hizmet sağlayıcıların yetkilendirilmesi için belirli bir süre tanıyacak ve bu süre içinde yetki belgesi alamayanların faaliyetlerini sonlandırmalarını isteyebilecektir.
Bu düzenlemeler, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının faaliyetlerini düzenlemekte ve hukuki güvenliği sağlamaktadır. Kanunun detaylarına uygun hareket edilmesi, sektörün sağlıklı bir şekilde gelişmesini ve kullanıcıların haklarının korunmasını sağlayacaktır.
Söz konusu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girecek ve kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütecektir.
