Kripto Ve Web3 Sözlüğü (Kısaltmalar)
Kısaltmalar:
WAGMI - We Are Going To Make It (Başaracağız)
NGMI - Not Going To Make It (Başaramayacağız)
IRL - In Real Life (Gerçek Hayatta)
GM/GN - Good Morning/Night (Günaydın/İyi Geceler)
PFP - Profile Picture (Profil Resmi)
FUD - Fear, Uncertainty, Doubt (Korku, Belirsizlik, Şüphe)
DYOR - Do Your Own Research (Kendi Araştırmanızı Yapın)
IYKYK - If You Know, You Know (Biliyorsan Biliyorsundur)
LFG - Let's F*ing Go! (Haydi Gidelim lanet olası! :D)
TBH - To be honest (Dürüst olmak gerekirse)
TBA - To be announced (Açıklanacak)
FOMO - Fear of missing out (Fırsatı kaçırma korkusu) (balıklama atlama)
YOLO - you only live once (yalnızca bir kez yaşarsın)
ATM - At the minute or Moment (bir dakika veya anında)
NFA - Not Financial Advice (Yatırım Tavsiyesi Değildir YTD!)
Wdym - what do you mean (ne demek istiyorsun)
AMA - ask me anything (sor bana)
Kripto Ve Web3 Sözlüğü
Alfa
Alfa, örneğin bir kripto para birimi, dapp (merkezi olmayan uygulama) veya başka bir Web3 girişimi gibi bir projeyle ilgili içeriden veya erken benimseyen bilgileri ifade eder.
Address
Genellikle "cüzdan" olarak anılan kripto adresi, bir blockchain üzerinde kripto para birimi ve NFT'leri gönderip alabilen benzersiz bir alfasayısal karakter kümesidir.
Airdrop
Airdroplar, yeni veya mevcut tokenleri birçok cüzdan adresine dağıtmak için kullanılır; çoğu zaman bir promosyon kampanyasının parçası olarak veya erken benimseyenlere ödül olarak.
Altcoin
Altcoin, Bitcoin dışında bir kripto para birimi/jetondur ve "alternatif para" veya "altcoin" olarak anılır. “Altcoin” terimi, “alternatif” ve “coin” kelimelerinin birleşiminden gelmektedir.
AMM
Otomatik piyasa yapıcı (“AMM”) genellikle merkezi olmayan bir borsada çalışan bir protokoldür. İşlemler için otomatik teklifler sağlar ve geleneksel alım-satım siparişi likiditesini, herkesin kullanabileceği veya katılabileceği likidite havuzlarıyla değiştirir.
Block Explorer
Block Explorer, kullanıcıların hash oranı, ortalama işlem ücretleri, adresler ve daha fazlası dahil olmak üzere çeşitli blockchain ölçümlerini görüntülemesine olanak tanıyan bir araçtır. Çoğu blockchain ağının kendi blok araştırmacıları vardır.
Etherscan gibi blok kaşifleri yararlı araçlardır. Örneğin, bir geliştirici Etherscan sözleşmelerinden para basabilir.
Blokchain
Blok zincirleri veri “bloklarından” ve düğüm ağlarından oluşur. Her blok, işlem bilgilerinin bir koleksiyonudur ve her düğüm, doğrulanmış tüm işlemlerin kaydını tutar. Ağa gönderilen yeni bloklar, düğümler tarafından doğrulanır ve blokchainne değişmez veri olarak eklenir veya geçersizse reddedilir. Blok boyutu blokchainne bağlı olarak değişir. Örneğin, Bitcoin ağı blok boyutu 1 MB ile sınırlıdır, oysa Ethereum bloklarının sabit bir boyutu yoktur. Her blok, kendi blok numarası ve karma değeriyle tanımlanabilir.
Bridge (Köprü)
Köprü, farklı blockchain ağlarındaki tokenler veya NFT'ler gibi varlıkların birbirleri arasında aktarılmasına veya "köprülenmesine" olanak tanır.
Burn (Yakmak)
“Yakma”, tokenleri veya NFT'leri yok etme ve dolaşımdan kaldırma işlemidir. Yakmak, darp etmenin (mintleme) tersidir.
CEX
CEX, "merkezi borsa" anlamına gelir ve Coinbase, Kraken veya Binance gibi merkezi ticari kuruluşlar tarafından işletilen kripto borsalarını tanımlar.
Consensus
Blok zincirlerinin işlemler hakkında anlaşmaya vardığı protokol. Ağdaki tüm düğümlerin, işlemlerin işlenmesi ve blokchainne eklenmesi için fikir birliğine varması gerekir. Proof of Work ve Proof of Stake konsensüs protokollerine örnektir.
Cross-Chain(Çapraz Zincir)
Web3 geliştirme araçlarının birden fazla blokchain ağı üzerinde çalışmasına ve farklı blok zincirleri arasındaki verilere erişmesine ve bunları paylaşmasına olanak tanıyan bir özellik . Ayrıca, kullanıcıların blok zincirler arasında token ve veri aktarmasına olanak tanıyan " zincirler arası köprüleme " olarak bilinen bir şey vardır .
DAO
Merkezi olmayan organizasyon (DAO), bir blockchain ağı üzerinde faaliyet gösteren dijital bir kolektif veya topluluktur. Akıllı sözleşmeler tarafından programlanan ve otomatik olarak yürütülen bir dizi kuralı takip eder. DAO, bir Web3 projesinin "yönetim organı" gibidir ve bir kuruluşun tamamen demokratik bir şekilde çalışmasını sağlar. Kullanıcılar kurulan sistem sayesinde yönetimde ve karar alma sürecinde aktif rol alabilirler.
Dapp (uygulama)
Merkeziyetsiz uygulama anlamına gelir. Blockchain üzerine kurulu herhangi bir uygulamadır. Dapp'ler otomatik olarak işlevsellik sağlamak için genellikle akıllı sözleşmeleri kullanır. Dapp'ler Web3 uygulamaları olarak da bilinir.
DeFi (Merkeziyetsiz Finans)
Yaygın olarak DeFi olarak adlandırılan merkeziyetsiz finans , blockchainlere özgü bir finansal teknolojidir. Terim, blockchainlerin tek bir merkezi varlık (örneğin merkez bankası gibi) tarafından kontrol edilmemesinden kaynaklanmaktadır. DeFi, borç verme ve borç alma da dahil olmak üzere birçok "geleneksel" finansal ürünü ve uygulamayı blockchain'e çevirir.
DEX (Merkeziyetsiz Borsa)
Merkeziyetsiz bir borsa çeşitli kripto para birimlerinin takas edilebildiği, alınıp satılabildiği ve likidite havuzlarına eklenebildiği bir platformdur. DEX, akıllı sözleşmelerle yürütülür ve tek bir işletme, grup veya birey tarafından kontrol edilmez.
ENS (Web3 Alan Adı)
ENS alan adları benzersizdir ve ERC-721 standardına uygun olarak “.eth” uzantısıyla birlikte gelir. Ethereum Ad Hizmeti (“ENS”) genişletilebilir, dağıtılmış, açık, Ethereum tabanlı bir adlandırma hizmetidir. ENS'in amacı, insanlar tarafından okunabilen adları (örneğin, “adam.eth”) Web3 cüzdanları gibi makine tarafından okunabilen tanımlayıcılarla eşleştirmektir.
EVM
E Thereum Virtual M achine, (“EVM”) , işlem kodunun yürütüldüğü motordur. EVM, binlerce farklı uygulamanın tek platformda geliştirilmesine olanak sağlar. Akıllı sözleşmeye özgü programlama dillerinde yazılan akıllı sözleşmeler, EVM'nin okuyabileceği ve yürütebileceği "bayt" halinde derlenir.
Faucet (Musluk)
Kripto musluğu, genellikle bir test ağında işlem yürütmek gibi basit görevleri tamamlamak için kullanıcılara küçük miktarlarda testnet kripto para birimi sağlayan bir web sitesi veya uygulamadır. Genellikle yeni kullanıcıları kripto para birimi ve blockchain teknolojisiyle tanıştırmak veya geliştiriciler tarafından yeni dapp'leri test etmek için kullanılır.
Fiat
Fiat para birimleri, altın veya diğer değerli metaller gibi emtialarla desteklenmeyen, hükümetler veya eyaletler tarafından çıkarılan para birimleridir. Bunun yerine, parayı veren hükümete olan inanç ve güven ile desteklenmektedirler.
Fork (Çatalanma)
Bir blockchain iki farklı dala ayrıldığında fork oluşur. forklamanın birçok nedeni olabilir (genellikle yükseltmeler) ve topluluk genellikle ağı forklama kararına oy verir. forklanmış ağlar, işlem geçmişini forklanma tarihine kadar korur.
A Fungible Token (Değiştirilebilir token)
Değiştirilebilir token, başka bir token veya dijital varlıkla alınıp satılabilen bir varlığı veya sermayeyi temsil eder. blokchainndeki tokenlar değiştirilemez; yani akıllı bir sözleşme yardımıyla değiştirilemez hale getirilmediği sürece sabit bir isme, sembole ve toplam arza sahiptirler.
ERC-20 standardı, EVM zincirlerine token dağıtmak için en popüler seçenektir.
Gas (Gaz)
Gaz, blockchain ağındaki bir işlemi tamamlamanın maliyetidir. Örneğin Ethereum'da gas işlem maliyetleri, Ethereum'un yerel tokeni ETH'nin küçük bir kısmı olarak ödenir. Bu ödenen ücret işlem yapmak için verilen bir yakıt gibi düşünülebilir.
Genesis Blok (Yaratılış-ilk Blok)
Bir blockchain üzerinde oluşturulan ilk blok anlamına gelir.
Gwei
Bir gwei, Ethereum blokchain'nin yerel tokenı olan ETH'nin milyarda biridir.
Hash oranı
Bir blockchain'in hash oranı, ağdaki hesaplama gücünün saniyedeki hesaplamalar açısından ölçüsüdür.
Katman-1 (L1)
Katman-1 (L1) blokchain (ana ağ) bir blokchainnin temel seviyesidir. Ethereum ve Bitcoin, katman 1 blok zincirlerinin örnekleridir.
Katman-2 (L2)
Katman-2 (L2), mevcut bir katman-1 blokchainnin üzerine inşa edilen ikincil bir çerçeveyi veya protokolü ifade eder. L2'ler genellikle ölçeklendirme çözümleridir.
Katman 2 blok zincirleri genellikle işlem hızlarını ve maliyet verimliliğini artırır. Katman 2 protokolleri ölçeklenmeye devam ettikçe, bellek havuzu verileri , dapp'leri taşımak veya oluşturmak isteyen geliştiricilere en iyi kullanıcı deneyimlerini oluşturmak için gerekli araçları sağlar.
Likidite Havuzu
Likidite havuzu, merkezi olmayan bir borsada (DEX) işlem görmeye uygun bir kripto para havuzudur. Havuzlar genellikle kullanıcılar tarafından yatırılan ve akıllı sözleşmeler yoluyla havuzdaki diğer varlıklarla alınıp satılabilen varlıklardan oluşur.
Likidite
Likidite, bir tokenın veya dijital varlığın diğerine dönüştürülme kolaylığıdır.
Mainnet (Ana ağ)
Ana ağ, işlemlerin ve diğer işlemlerin kaydedildiği ve işlendiği bir blockchain ağının üretim versiyonudur. Bir test ağının aksine, bir blockchain protokolünün birincil ve orijinal ağıdır.
Mining (Madencilik)
Madencilik, kripto para birimi karşılığında bir blockchain ağındaki işlemleri doğrulamak ve kaydetmek için karmaşık matematiksel hesaplamalar yapmak üzere özel bilgisayar donanımı kullanma sürecidir. Madencilik genellikle doğrulayıcılar veya madenciler tarafından gerçekleştirilir.
Mint (Nft Basmak)
belirli bir dijital tokenin (coinler veya NFT'ler) yeni birimlerini oluşturma sürecini ifade eder. Darphanenin gerçekleşmesinin birçok yolu vardır. Örneğin, bir geliştirici OpenSea gibi bir pazarda bir NFT basabilir veya bir sözleşmeden bir NFT basabilir .
NFT
Değiştirilemez bir token (“NFT”), blokchainnde saklanan benzersiz bir dijital tokendir . Bir NFT, ETH, BTC veya diğer değiştirilebilir tokenlerden farklıdır çünkü her NFT türünün tek örneğidir ve kopyalanamaz. Ayrıca NFT'ler, çoğunlukla sanat eserleri, emlak, biletler ve nadir koleksiyon parçaları olmak üzere bireysel varlıkları dijital olarak temsil etmek için kullanılabilir. Ayrıca kullanıcıların güvenlikli topluluklara, etkinliklere veya web sitelerine erişmesine olanak tanıyan bir "dijital pasaport" olarak da kullanılabilirler.
Nonce
Kripto para madenciliğinde nonce, belirli bir zorluk hedefini karşılayan ve bloğun blokchainne eklenmesine izin veren bir karma oluşturmak için blok başlığına eklenen bir sayıdır.
P2E Play-to-earn (Oyna Kazan)
Play-to-earn (P2E) oyunlar, oyuncuların oyun içi varlıklar, öğeler veya para birimleri edinmesine olanak tanır. Bu varlıklar diğer oyunlarda kullanılabilir veya ikincil piyasalarda gerçek parayla satılabilir.
PFP
Profil resmi (PFP) olarak kullanılan bir NFT. Popüler NFT PFP'leri arasında Bored Apes ve Crypto Punks yer alıyor.
Private Key (Tohum İfadesi)
Özel anahtar veya tohum ifadesi, sahibinin MetaMask gibi bir kripto cüzdanı aracılığıyla blockchain üzerindeki kripto varlıklarına erişmesine ve bunları yönetmesine olanak tanıyan gizli bir koddur. İşlemleri imzalamak ve mülkiyet kanıtı sağlamak için kullanılır. Özel anahtarınız asla kimseyle paylaşılmamalıdır.
Proof of Authority (PoA)
Yetki kanıtı (PoA), işlemleri doğrulayan ve yeni bloklar oluşturan düğümlerin, genellikle merkezi bir otorite tarafından kimliklerine göre seçildiği bir fikir birliği mekanizmasıdır.
Proof of History (PoH)
Tarih Kanıtı (" PoH "), bir blokchainnin, her düğümün tüm geçmiş verileri depolamasına gerek kalmadan geçmiş verilerin dahil edildiğini verimli bir şekilde doğrulamasını sağlayan bir fikir birliği mekanizmasıdır. Kimsenin verilere müdahale etmediğini kanıtlamak için hash zincirleri ve Merkle ağaçlarından oluşan bir kombinasyon kullanıyor.
Proof of Stake (PoS)
Proof-of-stake (PoS), ağda kaç adet coin doğrulayıcının "stake ettiği" veya "kilitlediği" de dahil olmak üzere çeşitli rastgele seçim kombinasyonlarını kullanarak bir sonraki doğrulayıcıyı seçerek fikir birliğine varan bir blockchain konsensüs mekanizmasıdır.
Proof of Work (PoW)
İş kanıtı (PoW), bir blockchain ağının hesaplamalı bir yarış aracılığıyla bir sonraki blok üreticisini (madenci) seçerek dağıtılmış fikir birliğine ulaştığı bir fikir birliği mekanizmasıdır. Kriptografik bir bulmacayı en hızlı çözen madenci, zincire bir sonraki bloğu ekleme hakkına sahip olur ve kripto para birimi cinsinden yaptığı çalışmaların karşılığında ödüllendirilir.
Public Key
public key, verileri şifrelemek ve dijital imzaları doğrulamak için kullanılan bir şifreleme anahtarıdır. Herkese açık olarak paylaşılabilir ve mesajları ve dijital imzaları şifrelemek ve şifrelerini çözmek için özel bir anahtarla birleştirilebilir.
Satoshi
Bir "satoshi" Bitcoin'in küçük bir kısmıdır. Spesifik olarak, bir satoshi bir Bitcoin'in 100 milyonda birine eşdeğerdir ve adını Bitcoin'in esrarengiz yaratıcısı Satoshi Nakamoto'dan alır.
Seed
Bir tohum cümlesi, kripto para birimi cüzdanlarının kilidini açmak ve bunlara erişmek için gereken bir diziyi oluşturan rastgele kelimelerin bir koleksiyonudur. Tohum ifadesi herhangi bir cihazdaki bir cüzdanı kurtarmak için kullanılabilir. Tohum ifadeniz korunmalı ve asla paylaşılmamalıdır.
Signing
Web3'te "signing", cüzdanınızın özel anahtarlarının, kriptografisinin ve şifrelemesinin bir kombinasyonunu kullanarak dijital imza oluşturma işlemidir. Cüzdanınızı kullanarak herhangi bir şeyi imzaladığınızda, alıcı adres (veya "imzalayan") şifreyi çözer ve isteğin özel anahtarınız tarafından gönderildiğini doğrular ve işlemi tamamlar.
Smart Contract (Akıllı Sözleşme)
Akıllı sözleşmeye “Web3 sözleşmesi” de denir. Akıllı sözleşme, bir sözleşmenin şartlarını uygulayan bilgisayarlı bir işlem protokolüdür. Ayrıca, ilk sözleşmenin/anlaşmanın belirli koşulları karşılandığında blokchainnde otomatik olarak yürütülür. Ayrıca akıllı sözleşmeler arabulucu veya aracı ihtiyacını ortadan kaldırır.
Staking
Staking, hisse kanıtı (PoS) fikir birliği modelinin bir parçası olarak kullanılmak üzere bir blockchain ağında tokenlerin "kilitlenmesi" anlamına gelir. Ağın güvenliğini sağlamaya ve işlemleri işlemeye yardımcı olmanın karşılığında, stake edilen tokenlar zaman içinde kilitlenen toplam tutarın bir yüzdesi olarak ödüller üretir.
Token
Token, merkezi olmayan bir platform veya ekosistem içindeki belirli bir kullanım durumunu veya değeri temsil eden dijital bir varlıktır. Tokenlar belirli bir varlığın sahipliğini, bir hizmete erişimi temsil edebilir veya bir topluluk içinde değişim aracı olarak kullanılabilir.
Testnet
Test ağı, test ve geliştirme amacıyla kullanılan bir blockchain ağının test sürümüdür. Geliştiricilerin gerçek varlıkları kullanmadan dapp'leri denemelerine ve test etmelerine olanak tanır
TPS
Saniye başına işlem sayısı (“TPS”), bir blockchain ağının saniyede işleyebileceği işlem sayısını tanımlar. Daha yüksek TPS, bir ağın saniyede daha fazla işlem işleyebileceği anlamına gelir ve bu da daha yüksek TPS blok zincirlerini geliştiriciler için giderek daha fazla tercih edilen seçenek haline getirir.
Transaction (İşlem)
Blockchain üzerindeki bir işlem, bir kripto para biriminin veya NFT'nin satın alınması, satılması, takas edilmesi veya ticaretinin yapılması eylemidir. Örneğin, aynı ağ üzerinde veya farklı zincirler üzerinden bir adresten diğerine bir NFT gönderilmesi anlamına gelebilir (her iki ağın da zincirler arası işlemleri desteklemesi şartıyla)
TVL
Kilitli toplam değer (“TVL”), bir blockchain ağındaki akıllı sözleşmelere kilitlenen varlıkların toplam miktarının ölçümüdür. TVL genellikle bir DeFi protokolünün veya ekosisteminin popülerliğini değerlendirmek için kullanılır.
Validator
validator bir blockchain ağına katılır ve yeni işlemleri doğrular ve ekler. validator'ler, blokchainnin durumu üzerinde anlaşmaya varmak ve bütünlüğünü korumak için fikir birliği algoritmalarını kullanır.
Wallet (Cüzdan)
Kripto para cüzdanı, kripto para anahtarlarınızı saklayan ve tokenlarınıza erişmenizi sağlayan bir cihaz veya programdır. Cüzdanınız banka hesabınızın Web3 eşdeğeridir. Her cüzdana birden fazla adres eklenebilir. Cüzdan adresi, geleneksel bankacılıktaki hesap numarasına benzer. Cüzdanınıza tohum cümlesi olarak da adlandırılan özel bir kripto para birimi anahtarı kullanılarak erişilir. Bu, bir çevrimiçi banka için sahip olabileceğiniz ana parola veya dijital oturum açma işlemiyle aynıdır; tek önemli farkla: özel anahtarınıza sahip olan herkes işlemlere erişebilir ve bunları imzalayabilir. Üstelik özel anahtarlarınıza erişimi olan herkes fonlarınıza erişebilir ve bu da varlıklarınızı kalıcı olarak kaybetmenize neden olabilir. Bu nedenle özel anahtarlarınızı asla paylaşmayın.
Web3
Web3, blockchain gibi merkezi olmayan teknolojiler üzerine kurulu, merkezi olmayan uygulamaların ve eşler arası işlemlerin aracılar olmadan gerçekleşmesine olanak tanıyan yeni nesil internettir. Web3 teknolojisi, bireylere verileri ve varlıkları üzerinde kontrol imkanı vererek onları güçlendirir.
Whale (Balina)
Balina, büyük miktarda kripto para birimini elinde bulunduran bir kişi veya kuruluştur. Balinalar, büyük miktarlarda kripto para birimini aynı anda satın alma veya satma yetenekleri nedeniyle genellikle piyasayı önemli ölçüde etkiler ve potansiyel olarak büyük fiyat hareketlerine neden olur.
White List (Beyaz liste)
Beyaz liste, ilk para teklifi ("ICO") veya token satışı gibi özel bir erken erişim etkinliğine katılmasına izin verilen, önceden onaylanmış kişi veya kuruluşların bir listesidir.
Avatar
Sizin dijital temsiliniz! Bu nedenle Avatarlar, sizi çevrimiçi olarak temsil eden 2 boyutlu görüntülerdir diyebiliriz. Bunlar Metaverse için hazırlanmış, 3 boyutlu hiper-gerçekçi varlıklar olabilir. Avatarlar, dijital dünyadaki insanın “kişileştirilmiş” halidir.